Από χρόνια έχω αποδεχτεί τα ψέματα,
είτε είναι μικρά και αθώα,
είτε λόγια μεγάλα και ψεύτικα,
αρκεί να μη προσβάλουν την αισθητική μου.
Δεν καταλαβαίνω όσους μηρυκάζουν τα
«θέλω την αλήθεια όσο σκληρή και να είναι, μη μου λες ψέματα»
Όταν σε μια πραγματικότητα που είναι ιδιαζόντως απεχθής,
υπάρχει ένα ψέμα που αν το λειτουργήσεις την ανατρέπει ή έστω τη βελτιώνει,
πρέπει να είσαι
είτε πολύ ηλίθιος,
είτε μεγάλο κάθαρμα
για να μη το κάνεις.
Ο Picasso έλεγε πολύ χαρακτηριστικά
«η τέχνη είναι ένα ψέμα που μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε την αλήθεια»
Θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε ολόκληρη παραφιλολογία περί ψέματος,
να το υμνήσουμε,
να εκθειάσουμε τα λαμπρά αποτελέσματα,
την υπέρτατη ανύψωση που μπορούν να πετύχουν
και κατά συνέπεια
την ευγνωμοσύνη που δικαιούνται οι ψεύτες,
αλλά αυτό θα ήταν ένα δοκίμιο
και δεν θα είχε θέση εδώ δίπλα σ αυτές τις απλές σκέψεις.
Ας παραδεχτούμε μόνο
ότι το ψέμα είναι μια σταγόνα που σε ραντίζει για να συνεχίσεις να ονειρεύεσαι.
Από εκεί και πέρα εσύ και ο χρόνος που αφιερώνεις σ αυτό, του δίνουν αξία…
Μια από τις πιο σοβαρές σκέψεις που θα μπορούσα άφοβα να υποστηρίξω είναι ότι δεν θα είχα το παραμικρό πρόβλημα να ζήσω μια ζωή μέσα στο ψέμα. Θα χόρευα μαζί του, θα το χάιδευα, θα το υποστήριζα, θα το φιλούσα, θα έμπαινα βαθιά μέσα του και θα το έκανα ρούχο καθημερινό.
Αρχικά δεν θα το έδειχνα σε κανέναν.
θα ήταν το δικό μου.
Αλλά από τη βαθιά αγάπη για τους ανθρώπους
(να δείξουμε τη χαρά μας, να βρούνε κι αυτοί την ουτοπία τους) και φόβο (ότι δεν του φθάνει η ανάσα μου για να αναπνέει) θα το έβγαζα βόλτα
Συμβουλή:
Σ αυτές τις περιπτώσεις πριν το κάνεις
ψάξε για τον πλησιέστερο ηλίθιο και σκότωσέ τον!
Στατιστικά,
πάντα κάποιος ηλίθιος
περιφέρεται γύρω μας
και θέλει να μας επαναφέρει στη πραγματικότητα
και να αποδείξει ότι το ψέμα είναι ένας άσχημος καμπούρης σκατόψυχος Κουασιμοδος!
θάψε αυτόν τον βλάκα
Αυτό που δεν μπορούμε να πολεμήσουμε
είναι το ίδιο το ψέμα,
όταν από μόνο του λακίσει.
Το απεχθάνομαι.
Αυτόν που διαψεύδει τον εαυτό του.
Ιδίως όταν μετανοεί.
Σιχαίνομαι τις μετάνοιες!
Όταν οι άνθρωποι πέφτουν στα γόνατα δεν πρέπει να κάνουν μαλακίες.
Και πέστε μου σας παρακαλώ κάτι...
υπάρχει κάτι χειρότερο από το ίδιο το ψέμα που ψεύδεται;
Το όνειρο που αυτοπροδίδεται;
Τα σχέδια που αυτοαναιρούνται;
Και όλα αυτά γιατί;
Για μια αλήθεια…
για να πει την ελεεινή αλήθεια…
Τι είναι η αλήθεια ξέρετε;;;;;
Αρκεί να της βγάλετε τη μουσική νότα λα που έντεχνα έκρυψε ανάμεσα στα άλλα της γράμματα (αυτή που σαν σειρήνα σαγηνεύει τους κωπηλάτες),
για να ξεσκεπάσετε τη λέξη που στερείται
ήθους,
την απρεπή,
αισχρή,
την ανάρμοστη.
Αήθης η κάθε αλήθεια!
Λοιπόν λέω ψέματα;
Όχι απλά καταλαβαίνω.
Καταλαβαίνω πως το ψέμα
(εκτός από το παιδικό και το αυθόρμητο που γεννιούνται από την επιθυμία να συνεχίσεις να ονειρεύεσαι ξύπνιος)
είναι η επίγνωση της πραγματικής ύπαρξης των άλλων
και της ανάγκης να προσαρμόσουμε αυτήν την ύπαρξη
που δεν ξέρει να προσαρμοστεί σε εμάς, στη δική μας ύπαρξη.
Το ψέμα είναι απλά η ιδανική γλώσσα της ψυχής:
διότι με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που μεταχειριζόμαστε τις λέξεις
(δηλαδή ήχους αρθρωμένους κατά τρόπο άλογο)
για να μεταφράσουμε στην γλώσσα της πραγματικότητας
τις πιο εκλεπτυσμένες και εσωτερικές κινήσεις των συναισθημάτων και των σκέψεων μας
(και που οι λέξεις ασφαλώς ποτέ δεν θα μπορέσουν να αποδώσουν),
έτσι ακριβώς χρησιμοποιούμε το ψέμα και το παραμύθι,
για να καταλαβαινόμαστε μεταξύ μας,
πράγμα που με την αλήθεια, καθαρή και αμεταβίβαστη, δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει.
Σελ 98
Φερναντο Πεσσόα
Το βιβλίο της ανησυχίας
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια
